چاپ

مازندران به عنوان بهشت آبزیان، پرندگان و جانواران حیات وحش این روزها با مشکلات ریز و درشت زیست محیطی زیادی مواجه است که حل این چالش ها عزم جدی دولت سیزدهم و اقدام و عمل همه‌جانبه مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست در سطح ملی را می‌طلبد.

مجید اسدی خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی :،،در سفر امروز پنجشنبه علی سلاجقه، معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به مازندران پس از افتتاح مرکز پایش هوشمند محیط زیست استان سری به برخی از زیستگاه های حیات وحش مازندران زد و از نزدیک مهم ترین اقدامات انجام شده و موانع مشکلات این مناطق را در بازدید میدانی پنج ساعته دیدن کرد.

در بازدید این بازید کارشناسان و محیط بانان مشکلات زیستگاه های جانوری این دیار را به عالی ترین مقام اجرایی حفاظت محیط زیست کشور یادآوری کردند با ابراز امیدواری از دولت سیزدهم خواستند تا برای حفظ و احیای محیط زیست استان قدم های محکمی برداشته شود.

زیستگاه‌های جانوری مازندران این روزها به واسطه تعیین و تکلیف نشدن حق آبه تالاب میانکاله و خشک شدن بیش از 30 درصد از اراضی آن و در ورای آن شیوع بیماری بوتولیسم در بین پرندگان مهاجر این تالاب به واسطه کم‌آبی و رکود مواد و آب موجود و همچنین شیوع بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در تالاب فریدونکنار در پاییز و زمستان 2 سال اخیر و همچنین شیوع طاعون در بین گونه جانوری نشخوارکنندگان کوچک حیات وحش در عرصه های جنگلی غرب مازندران حال خوبی ندارد.

به باور صاحبنظران، تبیین نقشه راه مشخص برای برون رفت از مشکلاتی که در زیستگاه های جانوری مازندران وجود دارد اولویت مهمی است که سازمان محیط زیست نسبت به این موضوع باید توجه ویژه داشته باشد و در کنار رفع دغدغه های فنی این زیستگاه ها، برای رونق کسب و کار جوامع محلی و کاهش تنش های اجتماعی هم دارای برنامه باشد.

اولین مقصد رئیس سازمان حفاظت محیط زیست حیات وحش دشت‌ناز است. جایی که از آن به عنوان بهترین و مهم‌ترین سایت پرورش و تکثیر گوزن زرد ایرانی یاد می‌شود. محوطه‌ای 55 هکتاری که سال‌هاست به محل انحصاری زندگی و زاد و ولد یکی از زیباترین جانواران دنیا تبدیل شده و زیر نظر کارشناسان حفاظت محیط زیست و محیطبانان به صورت ویژه‌ای تحت کنترل قرار دارد تا گوزن‌های زرد بتوانند بدون دغدغه و خطر در آن زندگی کنند.

البته مازندران خاستگاه و زیستگاه اصلی گوزن زرد محسوب نمی‌شود و فقط به دلیل شرایط اقلیمی مناسبش از سال‌ها پیش تاکنون برای اجرای طرح ملی احیای گوزن زرد ایرانی و تکثیر این گونه نادر و ارزشمند انتخاب شد. بسیاری از گوزن‌های زرد ایرانی که در سایت‌های سایر استان‌ها نگهداری می‌شوند نیز اکنون از گوزن‌های متولد شده و رشد یافته در پناهگاه حیات وحش دشت‌ناز هستند.

دکتر سلاجقه در بازدید از این پناهگاه از نزدیک در جریان آخرین وضعیت گوزن‌های زرد ایرانی قرار گرفت. در حال حاضر 63 رأس گوزن زرد ایرانی در پناهگاه دشت‌ناز نگهداری می‌شود که تعدادشان نسبت به سال قبل حدود 25 درصد افزایش یافته است.

البته آن‌طور که کارشناسان و مسئولان حفاظت محیط زیست مازندران در این بازدید اعلام کردند، تعداد گوزن‌های زرد موجود در پناهگاه دشت‌ناز اکنون بیشتر از ظرفیت این محدوده است و به همین دلیل به روال هر سال قرار است تعدادی از گوزن‌ها به سایت‌های سایر استان‌ها که شرایط مطلوبی از نظر نگهداری گوزن زرد دارند انتقال یابند. چرا که افزایش جمعیت گوزن‌ها در یک محدوده سبب افزایش جدال و درگیری بین آن‌ها می‌شود و ممکن است آسیب دیدن‌شان در این درگیری‌ها را به دنبال داشته باشد.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه بازدید از زیستگاه حیات وحش دشت ناز در گفت و گو با خبرنگاران گفت: این زیستگاه نیازمند حمایت همه جانبه از سوی محیط زیست است و در سال های گذشته اقداماتی برای زادآوری گوزن زرد در منطقه دشت ناز انجام شده اما این اقدامات برای رسیدن به مقصد نهایی کافی نیست.

سلاجقه ادامه داد: توسعه مرکز تکثیر گوزن زرد نیازمند رفع مشکلات مالی است که با رایزنی های ملی درصدد تامین اعتبار برای این مرکز هستیم.

وی اضافه کرد: در سالهای گذشته آتش سوزی هایی به دلیل خطاهای انسانی در منطقه منحصر به فرد دشت ناز ساری رخ داد که باعث تخریب قسمت کمی از اراضی جنگلی این منطقه شد و کمبود تجهیزات مهار آتش در این زیستگاه محسوس است که با تامین اعتبار به طور حتم تجهیزات این زیستگاه افزایش خواهد یافت.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: نباید به طبیعت مازندران از بیرون نگاه کرد و زمانی که به صورت میدانی در منطقه حضور پیدا می کنیم، مشکلاتی از ابعاد مختلف شناسایی می شود که به طورحتم برای رفع این دغدغه ها تلاش خواهیم کرد.

وی خاطر نشان کرد: در این زیستگاه و تالاب میانکاله و دیگر زیستگاه های جانوری مازندران مشکلات فراوانی وجود دارد که باید در کمترین زمان ممکن چاره ای اندیشید.

تلاب بین المللی میانکاله مقصد دیگر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست است ،تالابی که در سال‌های گذشته زخم زیادی بر پیکرش وارد شده است.از بوتولیسم و تلفات انواع پرندگان مهاجر گرفته تا تعیین و تکلیف نشدن حق آبه و آتش سوزی های پی در پی دردهایی است که روز به روز حال تالاب میانکاله را ناخوش کرده است.

زخم های تالاب میانکاله یکی دو تا نیست و پسروی دریای خزر و رشد پهنای خشکی و افزایش سطح آلایندگی ناشی از ورود فاضلاب های خانگی و صنعتی را می توان از دردهای این تالاب برشمرد.

به باور کارشناسان، اگرچه مسوولان در سال‌های گذشته برای احیاء تالاب بین‌المللی میانکاله به عنوان بزرگترین زیستگاه پرندگان و جانداران در شمال ایران مصوباتی گذراندند، اما این برنامه ها به دلیل آنچه که مشکلات مالی و اعتباری از یک سو و از طرف دیگر تردیدهای کارشناسی برای اجرای برنامه های احیاء از جمله انتقال آب شیرین اعلام شد، باگذشت حدود 6 سال همچنان بر روی کاغذ جا خوش کرد و تاکنون نتوانست آن گونه که انتظار می‌رفت رنگ اجرایی به خود بگیرد تا اینکه در چاله چوله‌های نظام اداری به روزمرگی دچار شده است.

بر اساس گزارش‌های رسمی محیط زیست، در یک دهه گذشته از سال 2011 تا 2021 حدود 14 هزار هکتار از وسعت تالاب بین المللی میانکاله در شرق استان مازندران و غرب استان گلستان کاسته شد به گونه ای که وسعت تالاب از 48 هزار هکتار در سال 2011 به 34 هزار هکتار در سال 2021 رسید. به عبارت دیگر در هر سال به طور میانگین حدود یکهزار و 400 هکتار از سطح آبی تالاب کاسته و به سطح خشکی آن افزوده شد.

تالاب بین المللی میانکاله با 68 هزار هکتار مساحت در شرق مازندران و درحوزه استحفاظی شهرستان بهشهر و در حاشیه دریای خزر واقع است. این تالاب که در دل شبه جزیره میانکاله واقع است، به دلیل برخورداری از تنوع زیستی به خصوص مواد غذایی مهم ترین زیستگاه بیش از 320 گونه پرنده مهاجر و بومی و 180 گونه گیاه به شمار می رود.

رییس سازمان حفاظت محیط زیست در حاشیه بازدید از تالاب میانکاله با ابراز تاسف از وضعیت به وجود آمده برای این تالاب به خبرنگاران گفت: تاکنون بیش از 15 هزار هکتار از تالاب میانکاله به دلایل مختلف در آتش سوخت که این امر یک فاجعه طبیعی فراموش نشدنی است.

وی خاطر نشان کرد: علت آتش سوزی های تالاب میانکاله هر چه که باشد باید در کمترین زمان ممکن برای آن راه حل انتخاب کرد و برای گره گشایی از این مشکلات در تکاپو بود.

سلاجقه تصریح کرد: متاسفانه در سال های گذشته تنها به بُعد فنی در احیای تالاب میانکاله توجه شده است اما باید به این موضوع اساسی برسیم که برای این تالاب پیوست های اجتماعی و اقتصادی هم تعریف کنیم.

وی ادامه داد: تدوین نقشه راه برای احیای تالاب میانکاله در دستور کار است و باید یک عاملیت اجتماعی قوی برای رفع دغدغه های این تالاب به کار گرفته شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست افزود: جوامع محلی که در اطراف تالاب میانکاله زندگی می کنند دارای حق و حقوقی هستند که باید به آنها رسیدگی شود و باید به گونه ای قدم برداریم که این جوامع در حفظ این منبع بزرک زیست محیطی بکوشند و سهیم شوند.

سلاجقه اضافه کرد: در بحث ابزارهای مهار آتش در تالاب میانکاله، امکانات با منابع موجود همخوانی ندارد و باید در کمترین زمان ممکن برای تامین تجهیزات اقدام شود.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: متاسفانه ورودی آب شیرین و شور به تالاب میانکاله به دلیل دست درازی های متعدد در بالادست کاهش شدیدی پیدا کرده و وزارت نیرو طبق قانون مصوب باید نسبت به تخصیص حق آبه این تالاب از سد گلورد اقدام کند.

وی ادامه داد: برخی سیاست های اشتباه آبی در سال های گذشته باعث شده تالاب میانکاله به حال خود رها شود اما با پیگیری در سطح ملی حق آبه قانونی این تالاب را اخذ خواهیم کرد.

سلاجقه اضافه کرد: پاکسازی کانال های اطراف میانکاله برای افزایش ورودی دِبی آب به تالاب اقدام مثبتی است که باید این روند ادامه یابد و ازآن حمایت می کنیم.

رئیس سازمان حفاظت محیط زیست خاطر نشان کرد: در سال های گذشته هزاران بال پرنده به دلیل بیماری بوتولیسم در تالاب میانکاله از بین رفت که تنها علت آن کاهش ورودی آب به تالاب و لجن زار شدن آب های باقی مانده است که با اقدامات کوتاه مدت، برای تزریق آب اقدام شود تا از ادامه این فاجعه جلوگیری شود.

سلاجقه گفت: حمایت از تالاب میانکاله عزم ملی را می طلبد و در صورت بی توجهی های مکرر به این زیستگاه حیات وحش، در آینده نزدیک نه تنها گونه جانوری در منطقه وجود نخواهد داشت بلکه به دلیل خشکسالی تالاب به کانون ریزگر مُبدل می شود.

وی تصریح کرد: به طور حتم حفظ و احیای زیستگاه های حیات وحش مازندران در اولویت کاری محیط زیست قرار دارد و نمی گذاریم گونه های جانوری این دیار در معرض تهدیدهای زیست محیطی قرار گیرند.

استان مازندران دارای 530 هزار هکتار اراضی زیست محیطی با سه پناهگاه حیات وحش و حدود 500 گونه جانوری است. دو سوم گونه های جانوری استان را پرندگان تشکیل می دهند.