بزرگنمایی:

مجید اسدی خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی /رییس اتحادیه انجمن های علمی گیاهان دارویی ایران گفت: بیش از 20 درصد گونه های گیاهی دارویی مناطق مختلف کشور از جمله به علت برداشت بی رویه آن در حال انقراض است.

محمدباقر رضایی روز یکشنبه در گفت و گو با خبرنگار ما در رامسر افزود: دست اندرکاران این حوزه باید اقدامات جدی تری را برای رفع این معضل انجام دهند تا ضمن مقابله با برداشت بی رویه گیاهان دارویی بومی از انقراض آنها جلوگیری شود.

وی ادامه داد: تاکنون گیاه شناسان 9 هزار و 900 گونه گیاهی در ایران را شناسایی کردند که از این تعداد 2 هزار و 300 گونه دارویی خوراکی و صنعتی و بهداشتی است. 

وی تصریح کرد: کشاورزان و بهره برداران با تعامل با کارشناسان امر می توانند تا با بهره برداری اصولی و علمی از بین رفتن و انقراض ده ها گونه گیاهی جلوگیری کرده و با فرهنگ سازی لازم در این زمینه شاهد حفظ و احیای گیاهان دارویی در عرصه های زراعی و رویشگاه های گیاهان دارویی در کشور باشیم.

رضایی به نقش فرهنگ سازی برای حفظ گونه های گیاهی اشاره و اضافه کرد: در بسیاری از کشورهای دنیا حتی با مقدس نامیدن برخی از گونه های جانوری و گیاهی آنها را حفظ می کنند ولی متاسفانه برداشت بیش از حد از گیاه به خاطر سود زیاد بسیاری از گونه های عرصه ای کشور توسط افراد سودجو و غیرمتخصص افزایش خسارت به گونه های گیاهی را به همراه داشته است.

وی خاطرنشان کرد: امروز شاهد برداشت های غیراصولی از گیاهان دارویی هستیم بنحوی در برداشت کتیرا، آنغوزه و باریجه و گونه های دیگر گیاهی که هفت سال زمان نیاز است تا این گیاهان 2 تا 20 گرم عصاره ای در طول سال بدهد با برداشت و تیغ زنی زودتر و غیرحرفه ای علاوه بر خسارت به طبیعت کاهش کمیت و کیفیت محصولات دارویی را موجب می شوند و این در حالی است که در قدیم با حفظ گونه گیاهی برداشت صورت می گرفت.

رییس اتحادیه انجمن های علمی گیاهان دارویی ایران گفت: با توجه به قدمت و ظرفیت های منحصر بفرد ایران در زمینه گیاهان دارویی می توان از آن ارزآوری بسیاری خوبی با ارتقای فرآوری در این بخش داشت ولی محصول بیش از 400 شرکت دارویی و چهار هزار کارگاه های سنتی به دلیل رعایت نکردن استانداردهای لازم در تولید، نگهداری و فرآوری تنها مصرف داخلی داشته و حتی متاسفانه وارد کننده گیاهان دارویی از خارج هستیم.

وی به مغفول بودن آموزش در این حوزه اشاره کرد و افزود: در گذشته برای آموزش تولید و نحوه بهره برداری متخصص به روستاها اعزام می شد ولی با مطرح شدن موضوع ترویج این موضوع کمرنگ شد بنحوی که آموزش به عنوان مهمترین رکن از عملکرد جهادی به سوی مسوولیت های کلاسیک تنزل یافت که امروز شاهد تبعات آن در انقراض گیاهان دارویی هستیم.

استاد پژوهش وزارت جهاد کشاورزی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور اظهارداشت: رویکرد زراعی گیاهان دارویی باید براساس بازار دنیا که محصولات ارکانیگ خواستار است سرمایه گذاری شود تا با استفاده علمی از سموم در تولید محصول علاوه بر حفظ سلامتی انسان ها، صادرات و رقابت در محصولات دارویی گیاهان ارکانیگ را داشته باشیم.

رضایی تصریح کرد: با حدود 100 گروه زنجیره ای با 700 متخصص می توانیم زنجیره گیاهان دارویی تشکیل شود تا با احیا ، بهره برداری و زراعت صحیح در مناطق و شرایط مناسب به همراه آمایش سرزمینی و انتخاب با داشتن ظرفیت های موجود از جمله خاک، آب و شرایط جوی هر منطقه بررسی و اقدام شود.

رضایی با اشاره به سابقه تحقیقات بیش از 30 سال در حوزه گیاهان دارویی اظهارداشت: با توجه به تخصصی که در فیتوشیمی و بررسی مواد در گیاهان دارم متاسفانه این بخش در کشور مغفول واقع شده و توجه کمتری به این موضوع به همراه فناوری فراوری در کشور موجب برگشت خوردن محصولات گیاهان دارویی به دیگر کشورها شده است.

وی ادامه داد: این در حالی بود که در گذشته ایران نخستین صادرکننده گیاهان دارویی دنیا محسوب می شد و به کشورهای مختلف دنیا از جمله هند، مالزی و چین صادرات می کرد که با توجه به عرصه های غنی و خوبی که داشتیم اگر برداشت ها با حفظ گونه های گیاهی اجرا می شد در صنعت غذا، دارو ، بهداشت و بسیاری از صنایع گیاهان دارویی بهترین محصول را بکار گرفته می شد.

وی با اشاره به بازار جهانی گیاهان دارویی گفت: امروز یکی از موضوعات مهم تهیه محصولات با استانداردهای روز دنیاست که با تولیدات زراعی بدون آفات ، بیماری ها و سموم با همکاری بهره برداران، کشاورزان و متخصصان قابلیت صادرات را داشته باشیم تا با توجه به ظرفیت تولید و گونه های متعدد در ایران بتوانیم رتبه نخست دنیا را در صادرات به خود اختصاص دهیم. 

وی خام فروشی را یکی از چالش های حوزه گیاهان دارویی برشمرد و افزود: برای داشتن فرآوری نیازمند فن آوری روز است که متاسفانه که توجه ویژه ای برای تهیه گیاهان و عرقیات با روش های جدید و نوین نداریم و این وضعیت موجب کاهش کمیت و کیفیت محصولات می شود.

رضایی بیان کرد: فرهنگ استفاده از گیاهان دارویی به دانشگاه تولیدکننده و صادرکننده و کشاورز با هم نبوده و به صورت جزیره ای عمل می کنند و کارگاهها و فرهنگ سازی و ارتباطات بین المللی نشان می دهد که در این حوزه فاصله زیادی داریم.

وی به آلودگی بودن برخی از محصولات سموم ، قارچ و بیماریها در برگشت خوردن محصولات صادراتی بعد از ارزشیابی بدون تخصص را شاهد بودیم که نیاز به توجه در برداشت مناسب، نگهداری و فرآوری و بسته بندی مناسب قرار دهیم تا صادرات با بسته بندی خوب و جذاب انجام بشود.

رییس اتحادیه انجمن های علمی گیاهان دارویی ایران به نقش رسانه های دنیا در معرفی یک گونه گیاهی به مردم اشاره کرد و افزود: باید در کشور تبلیغات برای فرهنگ سازی در آشنایی و حفظ گونه های گیاهی و جانوری را با جدیت دنبال کنیم.

وی ادامه داد: از لحاظ طبیعت بسیاری از گونه ها به دلیل فرهنگ اشتباه در حال انقراض هستند از جمله آویش، که برداشت عمومی بدون توجه به حفظ آن انجام می شود.